Markery nowotworowe określa się również mianem wskaźników nowotworowych. Są to produkowane w tkankach organizmu substancje chemiczne o bardzo różnej budowie. W zdrowych tkankach ilość markerów nowotworowych jest minimalna albo nie występuje w ogóle. Jeśli jednak w organizmie trwają procesy nowotworzenia, produkcja tych substancji się zwiększa. Dlatego diagnostyka laboratoryjna ukierunkowana na oznaczanie stężenia markerów nowotworowych w organizmie jest tak ważnym elementem rozpoznawania raka oraz monitorowaniu jego leczenia.
Z tekstu dowiesz się:
- czym dokładnie są markery nowotworowe,
- jak ważne we wczesnym rozpoznaniu raka są proste badania genetyczne,
- jakie są rodzaje markerów nowotworowych.
W 2016 r. w Polsce odnotowano ponad 164 tys. zachorowań na raka. U mężczyzn najwięcej, bo w 19 proc. nowych przypadków, dotyczyły nowotworu gruczołu krokowego. U kobiet zaś najczęściej diagnozowano raka piersi – w 23 proc. przypadków.
Z roku na rok liczba pacjentów z chorobami nowotworowymi wzrasta. Dlatego tak ważna jest zarówno profilaktyka nowotworowa, jak i szybka diagnostyka wszystkich odmian raka – choroby wykryte we wczesnym stadium w wielu przypadkach są w pełni uleczalne. Im później wykryty nowotwór, tym szanse na przeżycie są mniejsze.
Markery nowotworowe – co to jest?
Markery nowotworowe to grupa substancji o rozmaitym pochodzeniu oraz strukturze biologicznej. Rozwój nowotworu sprawia, że w genach człowieka dochodzi do zmiany funkcji oraz struktury. Z tego powodu w komórkach nowotworowych tworzą się substancje, których nie ma w komórkach prawidłowych lub występują one w bardzo nieznacznych ilościach. Kiedy w organizmie zaczyna się dziać coś niepokojącego, stężenie tych substancji wzrasta.
U dorosłego człowieka markerami nowotworowymi mogą być określone białka, enzymy, antygeny czy hormony. Wzrost ich stężenia może wskazywać na to, że w organizmie rozwija się nowotwór.
Markery nowotworowe – jak je wykryć?
Do wykrycia markerów nowotworowych wystarcza już proste badanie krwi, które można wykonać np. w placówkach Enel-Med. Jednak ważna jest nie tylko obecność markera we krwi, ale także jego stężenie, czyli to, jak bardzo przekracza on dopuszczalną normę. Niekiedy podwyższony poziom niektórych markerów może być objawem schorzeń nerek, trzustki czy wątroby. Dodatkowo niektóre markery – związane z rakiem prostaty czy piersi – oznacza się kontrolnie już w trakcie leczenia onkologicznego. Wówczas są oznaką, że proces nowotworowy w organizmie nadal się toczy.
Markery nowotworowe – przykłady
Jakie markery nowotworowe mogą sugerować rozwój raka? Do tych oznaczanych najczęściej zalicza się:
- PSA – antygen sugerujący występowanie chorób gruczołu krokowego, także nowotworowych,
- AFP – wysokie stężenie tego antygenu występuje u niektórych pacjentów z nowotworami wątroby i jądra,
- CA 19-9 – marker raka trzustki, jelita grubego, odbytnicy oraz dróg wątrobowo-żółciowych,
- CA 72-4 – marker raka żołądka oraz jajnika,
- CA 15-3 – antygen znajdujący zastosowanie w diagnostyce zaawansowanego raka piersi,
- Białko S-100 – antygen sugerujący występowanie czerniaka,
- Beta-HCG – może posłużyć do oznaczania guzów hormonalnie czynnych jajnika.
Należy pamiętać, że diagnostyka laboratoryjna polegająca na określeniu stężenia markerów nie daje stuprocentowej pewności, że w organizmie toczy się proces chorobowy. Pewną diagnozę można postawić dopiero po pobraniu wycinka tkanki i poddaniu go badaniu histopatologicznemu. Mimo to oznaczanie markerów nowotworowych jest cenioną i szeroko wykorzystywaną metodą diagnostyki różnych odmian raka oraz monitorowania skuteczności jego leczenia.
Przeczytaj także:
· Choroby jelit możesz mieć w genach.
